Historyczne centrum Żyliny

Podczas wakacji często doświadczacie po przybyciu do miasta, w którym nigdy nie byliście uczucia niepewności. Wszędzie wokół Was znajdują się nieznajomi ludzie, ulice, budynki i nie wiecie, dokąd iść? Zapewniamy, że w Żylinie, dzięki naszym informacjom, tak się nie stanie. A jeśli tak, w Biurze Informacji Turystycznej w Żylinie chętnie Wam udzielą pomocy. Niezależnie od tego, czy przyjedziecie pociągiem, autobusem, samochodem, samolotem, w zimie lub latem, zawsze jesteście mile widziani.

Historyczne centrum Żyliny

Miasto Żylina jest metropolią północno-zachodniej Słowacji, miastem u zbiegu trzech rzek – Wagu, Kisucy i Rajczańki. Jest czwartym co do wielkości miastem w Republice Słowackiej, siedzibą samorządnego regionu Żyliny i bramą do Małej Fatry. Żylina przeżywa obecnie dynamiczny rozwój, który przyspieszyła inwestycja KIA Motors Slovakia. Miasto jest jednak nie tylko centrum produkcji samochodów, ale wraz z regionem Małej Fatry jest także ciekawym celem turystycznym. Jest rezydencją Żylinskiego Uniwersytetu i od 2008 roku także Żylińskiej diecezji. W ostatnim czasie rośnie zainteresowanie miastem w dziedzinie turystyki seminaryjnej i konferencyjnej.

Jednym z głównych powodów wizyty w Małej Fatrze jest jej bogata historia i kultura. Nie ma nawet jednego miejsca, które nie oferowało by odwiedzającym przynajmniej krótkiej historii. Brama do regionu – miasto Żylina należy do miast, które koniecznie trzeba odwiedzić. Czy wiecie, że pierwszy film fabularny o Janosiku miał ogólnokrajową premierę właśnie w Żylinie? Życiu najwybitniejszego słowackiego zbójnika poświęcona jest również ekspozycja w miejscowości Tierchowa. W drodze do Kisuc, nie zapomnijcie odwiedzić jedynego słowackiego „orloja” w Starej Bystrzycy, który jest najbardziej dokładnym zegarem tego typu na świecie. Miasta i gminy regionu też bardzo żyją kulturą. Każdego roku chyba wszyscy cieszą się na legendarne Janosikowe dni w Tierchowej, Staromiejskie Dni w Żylinie i inne ciekawe wydarzenia, które wracają życie na zamek Strečno, do skansenu we wsi Vychylovka oraz na zamek Budatín.


Historyczne centrum Żyliny

Historyczne centrum Żyliny

Zabytkowe budynki, różnorodne przytulne kawiarnie i restauracje, małe sklepy położone na jednym z najdłuższych deptaków Słowacji – to centrum Żyliny. Podczas spaceru po mieście na pewno nie ominą Państwo placu Andrea Hlinki i Placu Mariańskiego, które zostały uznane za Miejski Rezerwat Zabytków. Właśnie tu znajduje się największa zagęszczenie historycznych budynków, które łączą się z historią miasta. Przyjedźcie i zwiedźcie niektóre z nich.

Plac Andreja Hlinki

Plac Andreja Hlinki znajduje się na obszarach pierwotnego koryta rzeki Wag, które mieszkańcy Żyliny przekształcili w pola. Później pola zastąpiły utwardzona przestrzeń placu, do którego wchodziło osiem ulic. W przeszłości placem płynął potok Vsivak, który obecnie płynie pod ziemią.

Kościół Najświętszej Trójcy (Katedra)

Jest ozdobą niemal każdej pocztówki Żyliny – jej nieoficjalnym symbolem. Nie odwiedzić Kościoła Najświętszej Trójcy, to jakby w Żylinie w ogóle nie być. Pierwotnie gotycki kościół po przebudowie nabrał renesansowego charakteru. Jego samodzielnie stojąca dzwonnica – wieża Buriana oferuje wspaniałe widoki na otaczające ją centrum miasta.

Nasza propozycja: Zrób sobie zdjęcie kościoła Najświętszej Trójcy bezpośrednio z placu Andreja Hlinki i zabierzcie do domu pamiątkę w postaci zdjęć z najbardziej typowym widokiem miasta Żylina.

Historyczne centrum Żyliny

Wieża Buriana

W przeszłości służyła jako dzwonnica, wieża do obserwacji ochrony przeciwpożarowej, czy przed przybywającymi wrogami, a dziś jest odwiedzana przez dziesiątki turystów. Dzwonnica zbudowana na sposób kampanili włoskiej, czyli poza świątynią, jest jedną z atrakcji Żyliny.

Wieża widokowa

Podczas ostatniej przebudowy w 1941 roku wieża uzyskała taras widokowy, który był udostępniony dla zwiedzających w 2013 roku. Za dźwięku odnowionych dzwonów uroczyście otwarto odrestaurowaną wieżę dla szerokiej publiczności.

Wnętrze wieży oferuje widok na odnowione dzwony, wystawę historycznych map miasta i unikalny plastyczny model miasta i jego budowle w 1933 roku. Głównym powodem odwiedzenia wieży Buriana są widoki, które pojawią się przed Państwem po pokonaniu prostych kręconych schody.


Galeria Sztuki Doliny Wagu

Kolejny z secesyjnych budynków w Żylinie jest siedzibą Galerii Sztuki Doliny Wagu w Żylinie. Znajduje się na placu Hlinki. Instalacje galerii to połączenie nowych mediów z tradycyjnym malarstwem, rzeźbą i grafiką.

Dom Babuški (Makovickiego)

Jeden z budynków, który na pierwszy rzut oka przyciąga wzrok turysty. W przeszłości mieszkał tu MUDr. Dušan Petrovič Makovický, osobisty lekarz słynnego rosyjskiego pisarza L. N. Tołstoja. Dziś znajdują się tutaj Regionalne Centrum Kultury i Obserwatorium Doliny Wagu w Żylinie.


Historyczne centrum Żyliny

Plac Mariański

Historyczne serce Żyliny, jak plac Mariański, jest często określany jest kolejnym miejscem, które musicie odwiedzić. W różnych czasach plac nosił różne nazwy – Rynek, Okrąglak, plac Franciszka Józefa, plac Wolności, czy plac Dukla.

Czy wiecie, że budynki na placu nie były pierwotnie w jednym rzędzie, ale w uskokach? Do wyrównania fasad doszło podczas budowy arkad w 1521 roku po wielkim pożarze, który zniszczył dużą część Żyliny.

Żilińskie arkady

Charakterystyczną cechą Placu Mariańskiego są otwarte arkadowe korytarze, lokalnie nazywane „laubnie”. Znajdują się one nie tylko na placu, ale docierają również do pobliskich ulic Hodžovej i Radničnej. Podobne systemy arkad znajdują się także w innych miastach na Słowacji, ale z tak dużym kompleksem arkad oprócz Żyliny nie może pochwalić się inne miasto na Słowacji i rzekomo nawet nikt na terenie całych byłych Węgrzech. Do czego były one używane?  Na placu regularnie odbywały się jarmarki. Pod arkadami sprzedawali swoje towary właściciele domów, najbogatsi handlarze i kupcy w mieście.

Pierwsza pisemna wzmianka o mieście Żylina pochodzi z 1208 roku. Na liście żupana /odpowiednik wojewody/ miasta Nitry Tomáša jest wymieniona pod nazwą „terra de Selinan” (ziemia Żilinian). W miejskiej części Dolná Rudina znajduje się najstarszy zabytek architektury w Żylinie i najstarszy budynek tego typu w północno-zachodniej Słowacji – kościół św. Stefana Króla Węgier, którego początki sięgają XIII wieku. Rok 2008 był rokiem obchodów 800-lecia pierwszej pisemnej wzmianki o terytorium miasta. Rok 2012 był rokiem obchodów 700-lecia pierwszej pisemnej wzmianki o Żilinie jako mieście. Historycznym centrum Żyliny jest plac Mariański, który został uznany za rezerwat zabytków miejskich w 1987 roku. Kwadratowy układ płyty rynku i otaczające arkady tworzą niepowtarzalną atmosferę, wyjątkową w swoim rodzaju na Słowacji. Nieoficjalnym logo miasta jest widok z Placu A. Hlinki na kościół Najświętszej Trójcy (katedrę) z balustradą.

Rzeźba, którą chcieli usunąć

Na środku placu (choć nie w jego symetrycznym środku) znajduje się barokowy posąg Matki Bożej Niepokalanej – Immaculaty na cokole z płaskorzeźbą św. Floriana. Posąg kilkakrotnie remontowano, a w 1953 roku chciano go nawet usunąć i przenieść w inne miejsce, ale po upadku kamieniarza z rusztowania i jego późniejszej śmierci nikt tego już nie próbował robić.

Legendy związane z placem

Na placu znajdują się dwie studnie, jedna o głębokości 12,7 m obok domu Pańskiego, druga o głębokości 10,4 m po przeciwnej stronie placu. Obok jednej ze studni był również pręgierz (kolumna wstydu). Z placem wiąże się wiele legend, które wspominają o połączeniu obiektów podziemnych korytarzami. Pojawiła się  nawet historia o prowadzeniu tajnego korytarza z placu aż do zamku Budatin.


Historyczne centrum Żyliny

Stary Ratusz

Stary Ratusz stoi przy placu Marjańskim. Pierwotnie gotycki budynek przeszedł kilka modyfikacji. Jedna z legend głosi, że w wieży ratusza był dzwon, którym dzwonili, gdy skazaniec był prowadzony na egzekucję na górę Šibeničną /Szubieniczną/. Oprócz siedziby zarządu miasta w budynku znajdowało się pomieszczenie dla straży nocnej, więzienie i archiwum. Dziś Stary Ratusz jest reprezentacyjną siedzibą burmistrza miasta i na parterze znajduje się sala ślubów. Czy wiecie, że w 1994 roku na budynku zainstalowano karylion? Jego dźwięki możecie usłyszeć co godzinę.


Kościół nawrócenia św. Pawła Apostola i klasztor

Jednonawowy kościół w stylu barokowym zbudowali jezuici. Zbudowany jest z trzech pięter i dwóch wieży. Interesujące są oryginalne gotyckie piwnice pod kościołem, z którymi łączy się kilka opowieści.


Żylińskie katakumby

Początkowo służyły one jako masowe groby ludu, a następnie jako miejsce przechowywania żywności, podczas wojny ratowały życie żydowskim dzieciom przed deportacjami do obozów koncentracyjnych, a dziś mogą być odwiedzane przez turystów. Katakumby pod Placem Marjańskim w Żylinie zapierają dech w piersiach swoim rozmiarem i tajemnicą. Jeszcze nie dawno niewielu wiedziało, co kryje się pod kościołem nawrócenia św. Pawła Apostola przy placu Maryjnym w Żylinie.

Piwnice zaskakują swą dużą przestrzenią i rozgałęzieniem. Strach i zaparty oddech towarzyszyć Wam będą podczas zwiedzania. Weźcie ze sobą latarkę lub czołówkę. Przechodzić będziecie przez pierwotne korytarze, które są ciemne i wilgotne, a stęchłe powietrze miejscami przebija światło z otworów wentylacyjnych. Niektóre boczne korytarzyki są zasypane i nikt nie wie, co kryje się za nimi. Ściany piwnicy były wykonane z kamienia i desek, ale drewno w jednym z wielu pożarów, które nawiedziły Żylinę spaliło się.

Legenda o Agacie

Z katakumbami związanych jest  wiele historii i legend. Mówi się o wiedźmie Agacie, której wielu mieszkańców Żyliny się bało, z powodu jej bardzo często prawdziwych wróżb. Podczas bardzo złej pogody Agata chciała schronić się w bezpieczne miejsce. Nikt z mieszkańców Placu Marjańskiego nie chciał jej przyjąć, tylko bracia Jezuici z kościoła Jezuitów. Agatę umieścili w jednym z pomieszczeń gotyckiej piwnicy – katakumb. Wtedy właśnie wybuchł wielki pożar, który zniszczył wszystkie domy na placu Marjańskim z wyjątkiem kościoła i klasztoru. Ludzie mówili, że właśnie pragnienie zemsty i czary Agaty spowodowały to nieszczęście.

Wybierzcie się na zapierające dech zwiedzanie poprzez wąskie, ciemne korytarze biegnące pod Placem Marjańskim ze świecą w dłoni. Przeżyjecie niezapomnianą przygodę!


Dom Sztuki Fatra (Grand Bio Universum)

Budynek secesyjny służył jako kino i teatr pod nazwą „Grand Bio Universum”, właśnie tu w 1922 roku odbyła się ogólnokrajowa premiera pierwszego słowackiego filmu fabularnego o Janosiku. Dziś jest siedzibą Żylińskiej Państwowej Orkiestry Kameralnej.


Neologiczna /postępowa/ synagoga

Jeden z głównych żydowskich elementów spaceru żydowską ścieżką Żyliny. Funkcjonalistyczna architektura z elementami mauretańskimi wpisuje synagogę do unikalnych zabytków Słowacji. Budynek synagogi przeszedł rozległą rekonstrukcję w latach 2016-2017. Dziś jest miejscem różnego rodzaju dyskusji, spotkań, targów, koncertów i tematycznych wystaw.


Historyczne centrum Żyliny

Pałac Rosenfelda

Czy Pałac Rosenfelda przypomina inny znajomy budynek? Macie rację, jest to zmniejszona wersja wiedeńskiego pałacu Belveder. Pałac Rosenfelda jest jednym z najpiękniejszych secesyjnych zabytków nie tylko w Żylinie, ale także na Słowacji. Obecnie budynek wpisany jest również na listę narodowych zabytków kultury Słowacji i jest nowym kulturalnym punktem Żyliny. Możecie tu wziąć udział w wykładach, koncertach i różnego rodzaju warsztatach.

Bunkry II wojny światowej

Tego po prostu, tylko tak nie można zobaczyć! Region Mała Fatra oferuje wyjątkową możliwość zwiedzania prawdziwych bunkrów z II wojny światowej. Można je zobaczyć wzdłuż lewego brzegu rzeki Bystrzyca w miejscowościach Krásno nad Kysucou i Zborov nad Bystricou. Najlepiej jest skorzystać z roweru, a przejechać się ścieżką rowerową – Bystrická cyklomagistrála, która zaprowadzi Was bezpośrednio do historycznej atrakcji. Bunkry reprezentują okres wyzwolenia okupowanej przez Niemców miejscowości Krásna nad Kysucou i jego okolic w listopadzie 1944. Prace fortyfikacyjne dla niemieckiej armii były skoncentrowane na tereny dróg ewakuacyjnych z kierunku Górnej Orawy w kierunku doliny Bystrzycy. Informacje głównie dla odwiedzających płci męskiej – w bunkrach były używane karabiny maszynowe MG 34 i MG 42.


Historyczne centrum Żyliny

Kaplica Loretańska Žofie Bosniakovej

Kaplica Loretańska Žofie Bosniakovej znajduje się w wsi Teplička nad Váhom. Odwiedźcie tą wioskę w drodze z Żyliny do Tierchowej. Z historią wsi związana jest Žofia Bosniaková. Zatrzymaj się tutaj podczas wakacji i poznaj historię wyjątkowej kobiety.

Święta ze Strečna i „bośniaki”

Za zgodą męża Zofia założyła schronisko w Tepličce nad Wagiem. Schronienie znaleźli tu biedni i opuszczeni, sieroty i obcy, bez względu na pochodzenie i przynależność. Biednym rozdawała małe chleby – „bośniaki”. Czy wiedzieliście, że od imiona Žofie Bosniakovej wywodzi się do dziś używana nazwa „bośniaki” dla małych słonych ciastek?

Zofia nigdy nie odmówiła żadnej prośby o pomoc. Jej życie cechowały szczodrość, posłuszeństwo i miłość do poddanych. Zmarła na zamku Strečno, gdzie jej ciało zostało odkryte przez nowych właścicieli po 45 latach. Do tej pory jest zagadką, jak przetrwało tak długo nienaruszone bez zabalsamowania.

Kaplica Loretańska

Nazwa i pochodzenie kaplicy pochodzi z włoskiego pątnickiego miasta Loreto. Kaplica jest pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny w Loretto. Nienaruszone ciało Žofie Bosniakovej przeniesiono tu w 1729 roku z krypty kościoła. W kaplicy, pod obrazem z własnym portretem spoczywała Žofia do 2009 roku, kiedy jej zwłoki zostały zniszczone przez ogień. Zwłoki zniszczonego ciała Žofie zostały umieszczone w specjalnej skrzynce i ponownie wystawione w kaplicy, która jest nadal otwarta dla publiczności.


Historyczne centrum Żyliny

Słowacki zegar astronomiczny w Starej Bystrzycy

Dlaczego podróżować poza Słowację. Czy wiecie, że zegar astronomiczny możecie również podziwiać w naszym kraju. Kisucka wioska Stara Bystrzyca oferuje taki klejnot, którego nie znajdziecie nigdzie indziej na świecie. Kolejne Słowackie NAJ posiada najdokładniejszy zegar astronomiczny na świecie i jedyny zegar astronomiczny na Słowacji.

Największa drewniana rzeźba

Kompozycja orloja – astronomicznego zegara prezentuje siedzącą Madonnę, Siedem bolesną Marię Dziewicę, patronkę Słowacji. Kształtowanie dzieła w gontowej konstrukcji było możliwe dzięki 80 drewnianym ramionom, które tworzą szkielet „orloja”.

Książę Pribina z mieczem

W niszach „orloja” można znaleźć sześć rzeźb z brązu. Czy potrafilibyście wymienić niektóre z imion znaczących Słowaków? Patrzeć na Was będą: książę Pribina, krół Świętopełk, twórcy języka – Anton Bernolák, Ľudovít Štúr, general Milan Rastislav Štefánik i Ojciec narodu Andrej Hlinka. Godną uwagi są zwłaszcza przedstawienia księcia Pribiny z mieczem w ręce i króla Świętopełka z królewską koroną, jako króla dawnych Słowaków. Wszystkie sześć rzeźb zostało odlanych z brązu.

Serce zegara

Sercem zegara astronomicznego jest astrolabium, zegar z astronomicznymi danymi. Właśnie astrolab robi ze słowackiego „orloja” – zegara astronomicznego w Starym Mieście jedyny i pierwszy zegar astronomicznym na Słowacji. Bez astrolabu „orloj” nie może być „orlojem”. Kolor płyty głównej astrolabu jest podany w fazach dnia: czarna noc, czerwony świt, bladoniebieski dzień -horyzont, czerwony zmierzch. Wskazówka z Słońcem porusza się po tych polach w zależności od rzeczywistego miejsca słońca. Główna plansza astrolabium dzielona jest złotym lamowaniem, które oznaczają równik, zwrotnik Raka, zwrotnik  Koziorożca i tzw. lokalny południk, więc odcinek prostej, która pokazuje, kiedy jest słońce najwyżej na niebie nad Starą Bystrzycą.

Galeria z centrum informacji

W wieży zegarowej znajdują są dwa dzwony. Jeden dzwon wybija czas, drugi dzwon tworzy  dźwiękowe tło podczas korowodu apostołów. W pomieszczeniach pod zegarem znajduje się centrum informacji turystycznej razem z galerią sztuki, w której można zakupić wystawiane dzieła profesjonalnych i nieprofesjonalnych artystów i pamiątki z regionu.

Nasz propozycja: Zaczekajcie, póki „orloj” wybije pełną godzinie. Za dźwięku dzwonów i słowa mówionego opisującego historię „orloja” wstrzymując oddech, obserwujcie maszerujących apostołów. Jesteśmy pewni, że na długo zapamiętacie to doświadczenie i nie wykluczamy, że zaczekacie na następne przedstawienie o kolejnej pełnej godzinie.


Historyczne centrum Żyliny

Kościół św. Andrzeja Świerada i Benedykta we wsi Radôstka

Radôstka to mała miejscowość położona w pięknym otoczeniu Wyżyny Kisuckiej. Najbardziej fotografowanym miejscem w wiosce nie jest jednak piękna przyroda, która ją otacza. Jest to rzymskokatolicki kościół św. Andrzeja Świerada i Benedykta, który podobno pochodzili z południowej części Małopolski i przez jakiś czas zamieszkiwali w klasztorze benedyktynów w Nitrze, która była jedną z siedzibą Państwa Wielkomorawskiego. Odwiedźcie Radôstkę podczas wakacji w Małej Fatrze i gwarantujemy, że jego zdjęcie zabierzecie ze sobą również.

Mała wioska z wielkim wyróżnieniem

Nie każda wioska na Słowacji może się pochwalić wyróżnieniem za swój kościół. Radôstka takie właśnie ma i słusznie jest z tego dumna. Europejski Instytut Szlaków Kulturowych z siedzibą w Luksemburgu projekt wnętrza kościoła św. Andrzeja Świerada i Benedykta wyróżnił II. miejscem dla architektury wiejskiej w Europie Wschodniej. Chyba już Państwu wiadomo, dlaczego kościół jest tak często fotografowany.

Nowoczesny i równocześnie tradycyjny

Kościół wykonany jest z drewna. Jego budynek wygląda nowocześnie, ale jednocześnie zachowuje tradycję budownictwa Kisuc i doskonale koresponduje z górzystym terenem. Całościowe rozwiązanie jego budowy i wykorzystanie naturalnych materiałów jest charakterystyczne dla tego regionu. Drewno na budowę kościoła podarowała miejscowa ludność. Kościół ma wysoką dzwonnicę i budynek parafialny. W przeciwieństwie do budynków innych nowych kościołów, budynek ten jest dowodem niezwykle wrażliwego wykorzystania kamienia i drewna. Nawet jego wnętrze z elementami architektury ludowej jest zdecydowanie warte odwiedzenia. Udział na mszy w tej wspaniałej przestrzeni jest naprawdę wyjątkowym przeżyciem.


Historyczne centrum Żyliny

Żylina żyje z wydarzeniami

Przez centrum miasta przechodzi jeden z najdłuższych i najpiękniejszych deptaków na Słowacji, z licznymi restauracjami i stylowymi kawiarenkami. Przez cały rok w mieście odbywa się kilka wydarzeń kulturalnych, sportowych i towarzyskich, na przykład Uroczystości Starego Miasta, Żyliński Festiwal Literacki, Kiosk, Dzień Średniowiecza i wiele innych. Jeśli nie zdążycie poznać piękna całego miasta Żylina w jeden dzień, to nie szkodzi. Bezpośrednio w centrum miasta można zakwaterować się w jedynym hotelu z atrybutem „boutique“ w regionie żilińskim. Znajdziecie tu ekskluzywną przestrzeń stworzoną przez unikalny wystrój, dyskretny luksus i kameralną atmosferę. Hotel jest również popularny dzięki kreatywnej gastronomii. Przeżyjecie tu niezapomniane romantyczne chwile delektując się daniami pełnymi przyjemności i zrelaksujecie się, na przykład, w Relax Centrum. Jeśli wolicie bardziej aktywną formę relaksu, odwiedźcie kompleks plażowych sportów NA LEGENDÁCH, na pewno nie pożałujecie.

Jak zdobyć niezapomniane wrażenia

Zapisz się do newslettera, a my z przyjemnością prześlemy Ci tylko te najlepsze wskazówki, oferty i wydarzenia z powodu, których warto odwiedzić nasz region.